Perqué e coma ?

Dempuei las annadas 1940, balhar la lenga aus pitits es de mens en mens comun dins lo monde paisan lemosin. En vila, la transmission se plantet bien mai redde mas d’aiciant’ aüei n’um a totjorn pogut auvir la lenga dins las fieiras e los jorns de merchats (las publicitats per los comerçants limotjauds eran sovent escrichas en francés e en occitan dins los pitits jornaus locaus juscant’ en 1960).

Maugrat ’na fòrta reculada de sa practica ’quilhs trent’ ans passats, l’occitan es d’engueras ’na lenga de tots los jorns per beucòp de Lemosins. La cultura occitana enraijada dins lo monde paisan d’aiciant’ a 1960-1970, es venguda mens viva, e dins quauques endrechs (Montanha Lemosina), es ’trapada de dispareisser. La lenga se parla nonmas dins los vilatges, emb la familha o los vesins, e la mai bela part dau monde que la parlen an mai de seissanta-dietz ans.

Quela situacion gaire bona nos menet a enrotar tras 2002 nòstra questa de la memòria occitana lemosina. ’Quò preissava.

Faguerem nòstras prumieras enquestas sens vrai metòde de trabalh. Lo resultat nos ’nava pas, ’laidonc, nos formerem a l’enquesta etnologica a l’Institut Occitan d’Avairon emb Cristian-Peire Bedel, responsable de la plan brava colleccion « Al canton », e emb Ives Lavalada, cherchaire en toponimia occitana.

Istoriau

• Dempuei 2002 : Enquestas en maison de retirada, enquestas comunalas collectivas, enquestas chas dau monde (personas qu’an un saubre-far/dire : chantadors, musicaires, gens de mestier, etc.). Au 1er de genier 2012, ’quò fai autorn de 80 comunas visitadas dins mai d’un canton dau Lemosin e daus despartaments a costat (Dordonha, Charanta).

• 2003 : Enquesta toponimica dins 11 comunas dau Canton d’Aiént (19). Trabalh arregit per Ives Lavalada emb l’ajuda de l’I.E.O. Lemosin.

• 2004-2005 : Collectas etnolingüisticas dins las 44 comunas dau País de Gueret. Comanda dau Conselh Generau de la Cruesa per la Conservacion Despartamentala dau Patrimòni.

• 2007-2008 : Enquestas etnolingüisticas sus lo tema de l’aiga dins la societat tradicionala en Montanha Lemosina (25 comunas). Collecta arregida sus 25 comunas dins l’encastre dau project « Plan Loire Grandeur Nature ». 

Levadas dins un prat de la Montanha Lemosina

• 2009-2011 : Enquesta toponimica sus 82 comunas dau Parc Naturau Regionau de Miuvachas en Lemosin (113 comunas). ’Quela enquesta regarda de’n prumier los noms de vilatges e de comunas, los rius e los suques los mai importants.

Tipes d’enquestas

Se poden classar en tres categorias :

• enquestas comunalas o chas dau monde, sus los biais de far, las costumas e esfestas qu’an de veire emb lo calendier crestian ;

• enquestas tematicas : l’aiga dins la Montanha Lemosina, la toponimia, etc. ;

• enquestas aprigondidas chas dau monde qu’an un saubre-far/dire : chantadors, musicaires, gens de mestier, etc.

Far valer ’queu patrimòni lingüistic e culturau

La tòca de l’I.E.O. Lemosin es de segur de far conéisser ’queu patrimòni immateriau lo mai e au mai de monde possible, per qu’obludessam pas quela part de nòstra memòria e que poguessa servir de marca a las generacions de venir.

• Edicion sus papier :

La mai bela part de nòstras enquestas fugueren menadas dins l’eidéia de ne’n surtir un libre.

Ives Lavalada, Noms de lieux du canton d’Ayen, Ed. Lucien Souny, 2003.
Agostat.

Jan-Francés Vinhau, Michel Manville, Langue & mémoire du pays de Guéret, Ed. Conselh Generau de la Cruesa, 2007.
Agostat.

Pascal Boudy, Jan-Màri Caunet, Jan-Francés Vinhau, Memòria de l’aiga : Enquête ethnolinguistique sur l’eau en Montagne Limousine, Ed. Doublevébé Récup, 2009.
→ ‘Chaptar

Jan-Francés Vinhau, De La Chassagne au Monteil… : Noms de lieux du Parc naturel régional de Millevaches en Limousin, Ed. IEO Lemosin, 2017.
→ Ne’n saubre mai

Contribucions variadas a d’autres libres :
Comptinas, Ed. CRDP Aquitània, 2010.
Agostat.

• Numerizacion :

Sem ’trapats de numerizar ’na centena d’oras de registraments audiòs, de filmes, de las fotòs e daus documents escrichs que se podran consurtar sus la rantela.

→ ’Natz fossinar dins « La biaça », l’i trobaretz çò qu’es desjà en linha.

• Produsida de filmes :

Dempuei 2011, produisem e realizem daus filmes documentaris en occitan lemosin (jostitolats en francés). N’i en a en linha dins la partida « Filmes / Vidéothèque » de « La biaça ».

Dempuei fin de 2012, sem partenaris de « 7ALimoges » per la produccion d’una seria que se sona « En Lemosin », e que los episòdis se poden tornar visar sus lo site de la chadena.

En Lemosin : votre série en occitan sur 7ALimoges par ieolemosin

Podetz nos ajudar

Coneissetz dau monde que podriam ’nar veire :

• qu’an un saubre-far/dire ;
• que parlen plan la lenga ;
• …

Punhatz pas de nos iò far saubre.

Avetz daus documents qu’an de veire emb la lenga e/o la cultura occitanas :

• registraments audiòs o videòs qu’avetz fach ;
• vielhas fotòs ;
• vielhs libres, jornaus…

Podetz nos los prestar que los còpiessam, o quitament nos los balhar si voletz.