Institut d'Estudis Occitans
Label Òc per l'Occitan
  • Òc
  • Français
  • English

Micheu Chapduelh



Micheu Chapduelh es au còp escrivan e contaire.
Nascut entre prats e bòscs dins queu Perigòrd ente viu d’engueras, Micheu Chapduelh escriu dempuei sa jovença dins sa lenga mairala, l’occitan lemosin. Son òbra es richa, emb totjorn ’na poncha d’umor gafaire. Fondaire emb Marcela Delpastre e Jan dau Melhau de la revuda Lo Leberaubre, es un poeta de part (Lo còr e las dentsL’Òme, pas maiL’emplumat), romancier (De temps en tempsLa segonda luna, etc…), chançonaire (Chançons) e cronicaire (ColerasDarreir los uelhs), escrivan d’estudis e de textes de ficcion tot plen influenciats per sas recherchas etnograficas (Cuisine paysanne en PérigordExpressions et dictons du Périgord et du LimousinGrizzly John, etc…). S’interessa a tot çò que fai la cultura populara de tradicion orala, e es se-mesma contaire.

Çò que se pòt far coma lo Micheu :

La fada multicarta

Un còp era…

Au temps daus contes. Mas sem totjorn au temps daus contes. A condicion de saber reconèisser las creaturas fantasticas que nos environan, las situacions mitologicas que nos i tornam trobar dedins tot dau long de nòstra vita. Los reis, las fadas, los dragons se son degut botar a la mòda de uei. Lor rason sociala es un pauc diferenta que son aurá promotor, trader, V.R.P. en gatges per la maison… mas lor fonccion dins lo conte es demorada la mesma. Son totjorn a nos voler far virar en grapaud o en borrica, a nos enchadenar au ròc, a senhorejar per la paur. Daus uns còps tanben, nos fan tornar trobar un pauc d’una chalor umana, d’una poesia que las cresiam perdudas.
Emb un gròs grun d’absurde e de folia que nos ven chatinglar l’imaginari.

Quauques gatges que semblan tombats de la luna, una gestualitat e daus silencis que ne’n disen tant coma las paraulas (sabetz ben que los grands magres son los melhors contrufaires !), una utilizacion eficaça de l’espaci, una participacion imprevisda dau public, e la lenga (l’occitan dau Perigòrd-Lemosin) pausa paün problema a degun.

Òm se laissa ‘nar a l’emocion, òm s’esmiraudia, òm roma, òm s’estona, òm raiba. E òm ritz mai que mai, levat lo contaire que a jamai apres !

chapduelh-contes-e-dires

« Contes e dires de l’aiga », La Noalha (23), aust de 2013.

Coleras

Simpla intervencion o partida de serada. En occitan de preferéncia.

Lo monde es fòu. A perdut la cencena, diriatz… Si enquera aviá gardat un pauc de logica ! Si la gent sabián veire onte los mena çò que fan, a quala absurditat finala los mena la pensada en vòga que l’an adoptada uei-matin en se vestir d’una chamisa nuòva, çò que disen lors paraulas si las ‘chabavan de dire… Un art de subreviure que deu tot a l’umor e a una contra-rason que ven butir la bilha dins lo sense de la penda per ne’n veire las consequéncias las mai falordas, se mesfia dau prumier niveu de compreneson coma de la pesta mas eschiva tanben lo segond, prescha lo faus per nos convidar a cerchar lo verai, e peticiona sens rire per l’inversion de las dinamòs, lo drech de pissar dins un violon emb tota la marrida fe possibla, o la revision per lo congrès daus dietz comandaments…

La tabatiera o lo conte dau contaire

Per una serada en occitan, en francés o bilingüa, un grand conte fantastic (de creacion) qu’amassa un fum (elastic !) de contes tradicionaus…

« De ser, avetz ben de la chança que, si avetz pas som, vos pòde dire tots los contes dau monde. Son aquí, tot a rasís, a portada de man… »
L’istòria d’un contaire, partit en questa de la tradicion et que ten dins sa man tots los contes dau monde. Mas a quau pretz ! E la chasuda finala rend impossible tot rampeu dau contaire…

Conferéncia sus los mimologismes

Expausat en francés o en occitan. Los exemples son mai que mai en occitan emb revirada si n’es mestier.

Dempuei daus segles, las bèstias domerjas e familiaras parlan en occitan. Las chausas tanben daus còps. E sabetz çò que disen ? Un viatge poetic e risolier dins un domeni pauc estudiat de nòstra tradicion.

Autras conferéncias possiblas

A la damanda, demest los temas seguents o d’autres temas vesins :

  • Los genres corts dins la tradicion populara : viralenga, mimologismes, ricancoinas, dires e litanias, messas d’auberja, contes de meissonjas, tocainas, formuletas, sorcelatges, proverbis e expressions metaforicas, etc. Una conferéncia sus l’ensemble o sus l’un o l’autre tema.
  • Etnografia paisana d’un ranvers périgòrd : lo fuòc e la flama, lo banc e la taula, la pita magia jornadiera, los chamins… La lista daus temas possibles es plan lonja.
  • Taula borgesa e taula paisana
  • Bestiari : de las galaxias a la bassa-cort 
  • Sauvatge e Civilizat, urban e forestier 
  • Rites paisans : lo dire e lo far

Après la bomba

Per de las rasons de pretz de reven, quel espectacle es (quau malastre !) definitivament indisponible.

Ne’n saubre mai

  • Legir :

Los libres agostats son marcats d’un’ esteleta (*).

Poesia :

> *Lo Còr e las DentsTraces Magazine, 1969.
> *L’Òme, pas maiLemouzi, 1970.
> *L’Emplumat, Perigüers, 1971.
> *Un Temps per viure – poemas en pròsa, Ed. IEO, 1996.

Romans e contes :

De Temps en Temps, Ed. IEO, 1973 e 1981.
La Segonda Luna, Ed. IEO e Lo Leberaubre, 1980.
L’Arquibaunobiliconofatz (en collaboracion emb d’autres autors), Ed. IEO, 1983.
> *Grizzly-John o la persisténcia dau mite, Ed. IEO, 1996. (Los darriers exemplaris de ‘queu libre se poden comandar directament a l’autor.)
La Fada Multicarta, Ed. Letras d’Òc, 2011.

Lingüistica :

> *La Formation des Mots (dérivation et composition) dans le dialecte nord-occitan du Périgord, Université de Bordeaux, 1969.
> *Lo Chen en Lemosin – vocabulari dau chen dins los parlars lemosins, en collaboracion emb Peire Lallet, Ed. EOE, 1978.
> *Expressions et dictons du Périgord et du Limousin, Ed. Christine Bonneton, 2008.
Noms occitans des Plantes des Causses et des Truffières (emb Jean-Claude Martegoutte e Daniel Chavaroche), Ed. Novelum-IEO 24, 2008.
> Expressions et dictons : Périgord-Limousin, Ed. Christine Bonneton, 2015.

Etnografia :

> *Quand las Bèstias parlan… – estudi sus los mimologismes popularis en occitan, acompanhat d’un disque 30 cm, 1978.
> *Çò que disen las Bèstias… – libreton de vulgarisacion sus los mimologismes animaus per las escòlas bilingüas, Edicion lengadociana e edicion lemosina, Nimes, 1996.
> *Beure et Minjar lo País, Ed. Novelum, 1987.
Cuisine paysanne en Périgord, Ed. L’Ostal del Libre, Orlhac, 1994.
> J’ai refermé mon couteau, petites digressions d’ethnographie vicinale, Ed. Lo Chamin de Sent-Jaume, 2012.
> Des Mois et des Jours – almanach occitan, Ed. Novelum, 2016.
> J’ai refermé mon couteau, petites digressions d’ethnographie vicinale, novela edicion, Ed. Novelum, 2018.

Riseia e satira :

> *Coleras, Ed. IEO, 1996.
> « La Revolucion marquista, ensag de prospectiva parano-derisionista » dins Entre dos Milenaris, obratge collectiu publicat jos la direccion de Claudi Molinier, Ed. IEO-IDECO, 2009.
> Coleras e retrachs (emb son filh Danís Chapduelh), Ed. IEO, 2014.

Onirologia :

Darrier los Uelhs. Lo quasernet daus raives, Tòmes 1 e 2, Lo Leberaubre, 2003 ; Tòme 3, Lo Leberaubre, 2008.

  • Veire :

> Micheu Chapduelh, una pensada sauvatja, un filme de Patric La Vau, 58 min, Prod. Nuèits Atipicas, 2018.

→  ’Chaptar